‘Duizendblad (Achillea millefolium)’, een veelzijdige, algemene soort die in veel van onze heemvegetaties voorkomt. In dit artikel zoomen we in op deze mooie soort, die toch regelmatig wordt ondergewaardeerd en daarom wel wat extra aandacht verdiend.
De 16e eeuws plantenkundige en arts Rembert Dodoens, gaf in zijn beroemde ‘Cruydtboeck’ uit 1554 het belang van duizendblad goed weer:
‘Achillea ghestooten sonderlinge het opperste van de bladeren ende bloemen op de bloedighe wonden gheleyt stelpt het bloeyen ende bewaert, so oft beschermt se van alle verhittinghe, swillinghe oft sweeringhe ende heelt se seer haest. Sy doet den bloedtloop ophouden.’
Voor de uitvinding van penicilline waren ontstoken wonden zeer gevaarlijk. Ze veroorzaakten onder andere gangreen, wat vaak leidde tot het amputeren van ledematen of zelfs de dood. Het kruid duizendblad zat destijds in de standaarduitrusting van kruidengeneeskundigen en helers. Gekneusde bladeren en bloemen van de plant werden op de wonden aangebracht om de zwelling te minderen, ontstekingen te weren en het bloed te stelpen. De geslachtsnaam Achillea verwijst eveneens naar dit gebruik. De mythe is dat de Griekse krijgsheer Achilles de wonden van zijn soldaten verzorgde door ze te omwikkelen met duizendblad.
Daarnaast werd de plant tot in de negentiende eeuw ook gegeten en toegepast in gerstebier. De jonge scheuten werden los gegeten of verwerkt in salades. De bloemen werden gebruikt om gerechten te aromatiseren.
De soortaanduiding millefolium en de Nederlandse naam duizendblad verwijzen beide naar de dubbel veerdelige bladeren met lancetvormige slippen, die ogen alsof het heel veel kleine blaadjes zijn. Het blad kan een beetje doen denken aan het blad van een varen.
Duizendblad is een vaste plant die in heel Europa voorkomt en inheems is in Nederland. De soort bloeit in een schermvormige witte of lichtroze tuil, die bestaat uit talloze kleine bloemhoofdjes. Door de zachte winters van de afgelopen jaren bloeit duizendblad vaak tot laat in het najaar en komt ze al vroeg in het voorjaar weer tot bloei. Ze gedijt in allerlei uitgangssituaties: van vrij schrale tot matig voedselrijke- en van zandige tot kleiige bodems, of zelfs veen. Het wordt ook als een zogenaamd ‘stoepplantje’ beschouwd. Een term die de laatste jaren aan populariteit gewonnen heeft. Ook door insecten wordt duizendblad veelvuldig bezocht. Daarnaast is het een waardplant voor enkele soorten, waaronder diverse nachtvlinders.
Kortom, duizendblad is een echte alleskunner en een graag geziene soort in heemvegetaties. In veel projecten zaaien we de soort dan ook in. Kom je het plantje tegen in je tuin of tussen de stoep? Houd dan dit artikeltje in het achterhoofd en laat het plantje lekker staan. Je doet er veel insectensoorten een plezier mee!
Geschreven door: Frank van Irsel Adviseur bomen, natuur & groene leefomgeving bij Van Helvoirt Groenprojecten.
Bronnen
- Bianchini, F. (1975). De plant in de geneeskunde. Helmond: Drukkerij/Uitgeverij Helmond b.v. tweede druk.
- Debuigne, G. (2017) Geneeskrachtige planten- & kruidengids. Amsterdam: Nederlandse bewerking door New Book Collective.
- Dodoens, R. (1554) Cruydtboeck. Reproductie door Dr. A. Schierbeek, uit maart 1941.
- Heinsius, H.W. (1918) Handleiding bij het onderwijs in de plantkunde, deel I. Leiden: A.W. Sijthoff’s Uitgeverij.
- Oudemans, C.A.J.A. (1862) Natuurlijke historie van Nederland | De flora van Nederland, deel II. Haarlem: Gebroeders Van Asperen Van de Velde.
- Pahlow, M. (1980) Handboek van geneeskrachtige kruiden. Helmond: Uitgeverij Helmond.
- Triska, J. (1975). Flora van Europa. Amsterdam: Nederlandse bewerking door Meulenhoff Nederland.
Delen:
